Tłusty czwartek w tradycji chrześcijańskiej jest ostatnim czwartkiem przed Wielkim Postem, który rozpoczyna się w Środę Popielcową. Otwiera ostatni tydzień karnawału. Chętnie kultywowanym zwyczajem tłustego czwartku jest jedzenie pączków i faworków zwanych też chrustami. W ten dzień zwyczajowo można objadać się do woli. Data tłustego czwartku jest ruchoma i zależy od daty Wielkanocy. W tym roku przypadł dość wcześnie (8 lutego), za to w 2019 r. tłusty czwartek będziemy obchodzić dopiero 28 lutego.
Korzenie tłustego czwartku sięgają czasów pogańskich. Był to dzień, w którym świętowano odejście zimy i nadejście wiosny. Ucztowanie polegało głównie na jedzeniu tłustych potraw (szczególnie mięs) i picu wina. Rzymianie obchodzili w ten sposób raz w roku tzw. tłusty dzień. Później tradycja uległa zmianie, a najważniejszym smakołykiem spożywanym w tym dniu stał się pączek. Jednak nie taki sam jak teraz… Był wypełniony mięsem, słoniną i boczkiem.
Słodka wersja pączków pojawiła się w Polsce około XVI wieku. I też wyglądały one nieco inaczej niż obecnie. Miały w środku ukryty orzeszek lub migdał. Wierzono, że osoby, które znajdą w smakołyku taką niespodzianką będą cieszyły się dostatkiem i powodzeniem.
Obecnie ustawiamy się w kolejce po lukrowane pączki i posypane cukrem pudem faworki. Jednak nie ma nic lepszego niż własnoręcznie usmażone, niewielkie pączki, nadziane domową konfiturą.
Przepis na pączki:
- 8 żółtek
- 10 dag drożdży
- 1/4 l mleka
- 1 łyżka masła
- 2 łyżki cukru
- 1 kg mąki
- szczypta soli
- olejek śmietankowy/pomarańczowy
- 1 łyżka octu lub spirytusu
- smalec lub olej
- do posypania cukier puder
- marmolada, konfitura lub bita śmietana
Wykonanie pączków:
Cukier i drożdże rozetrzyj z letnim mlekiem i zagnieść z 1/3 mąki. Odstaw do wyrośnięcia pod ściereczką. Kiedy zaczyn trochę podrośnie, dodaj resztę mąki, żółtka, sól, kilka kropel olejku i rozpuszczone (zimne) masło oraz ocet lub spirytus. Ciasto wyrabiaj aż przestanie kleić się do dłoni. Nożem odkrawaj niewielkie kawałki, nakładaj konfiturę i formuj lekko spłaszczone kuleczki, które znowu należy odłożyć do wyrośnięcia w ciepłym miejscu (pod ściereczką). Na głębokiej patelni rozgrzej tłuszcz i smaż w nim pączki na złoty kolor. Wyjmuj je na papierowy ręcznik, żeby odsączyć. Na koniec posyp cukrem pudrem lub polej lukrem.
Przepis na faworki:
- 1 łyżka masła
- 1 szklanka mąki
- 3 łyżki śmietany
- 3 żółtka jaj
- 1 łyżka octu (może być spirytus)
- smalec lub olej do pieczenia
- cukier puder na posypkę
Wykonanie faworków/chrustów:
Wymieszaj masło i śmietanę, dodaj mąkę, żółtka jaj i ocet lub spirytus. Masę wyrabiaj do uzyskania gładkiego ciasta. Takie ciasto cienko rozwałkuj i potnij na pasy szerokości 3 centymetrów, a następnie ucinaj ukośnie, co ok. 10 cm. Kawałki nacinamy w środku (nie za blisko krawędzi, żeby ciasto się nie rozerwało). Łapiemy za końce i dolny ostrożnie przeciągamy przez nacięcie. W ten sposób uzyskamy typowe zawinięcie.
W głębokiej patelni mocno rozgrzewamy tłuszcz i delikatnie wrzucamy faworki. Smażymy aż chrust się zarumieni. Wyciągamy łyżką cedzakową i wykładamy na papierowy ręcznik. Na koniec posypujemy cukrem pudrem.
