Czy wiesz, że nazwa Zgorzelec związana jest prawdopodobnie ze słowiańskim czasownikiem „goreti”? Oznacza to palić lub gorzeć i odnosi się do historii tego miejsca, którego pierwotni osadnicy zajmowali się wypalaniem lasów.
Czy wiesz, że na przełomie lat 40. i 50. XX wieku tysiące Greków zmuszonych do emigracji w związku z wojną domową i prześladowaniami politycznymi, znalazło w Zgorzelcu bezpieczną przystań? W końcówce lat 70. XX wieku większość Greków wyjechała. W Zgorzelcu upamiętnia ich tablica, a także organizowany rokrocznie Festiwal Piosenki Greckiej.
Czy wiesz, że Zgorzelec ma własny hejnał? Melodię skomponował śp. Tadeusz Grudziński – założyciel i dyrygent Zgorzeleckiej Orkiestry Mandolinistów. Hejnał rozbrzmiewa codziennie w południe z wieży kościoła pw. Św. Bonifacego.
Czy wiesz, że Zgorzelec ma na swoim koncie małe epizody filmowe? Co prawda, nie mamy co porównywać się z Görliwood, ale nasze Przedmieście Nyskie w 2014 r. zamieniło się w stary, przedwojenny Kraków w polsko-niemieckim filmie dokumentalnym telewizji TVP i ZDF o wybuchu II wojny światowej, a monumentalna budowla Miejskiego Domu Kultury stała się planem filmowym biograficznego filmu o Käthe Kruse (Katarzynie Szymon), autorce bestsellerowych lalek z początku ubiegłego wieku.
Czy wiesz, że przez Zgorzelec przebiega 15. południk ziemski, dzięki czemu słońce zachodzi najpóźniej w Polsce?
Czy wiesz, że w Zgorzelcu krzyżują się znane szlaki pielgrzymkowe Via Regia, czyli „Droga Królewska”, polski odcinek oznakowany na trasie Brzeg-Zgorzelec (236 km) i Droga św. Jakuba – szlak Gniezno – Praga – Santiago de Compostella (polski odcinek 294 km)?
Czy wiesz, że na Cmentarzu Żołnierzy II Armii Wojska Polskiego w Zgorzelcu w 3392 mogiłach, zwieńczonych betonowymi krzyżami grunwaldzkimi, spoczywa około 3420 żołnierzy poległych w krwawych walkach na Łużycach i podczas forsowania Nysy Łużyckiej w 1945 r.? Nad cmentarzem góruje Pomnik Orła Piastowskiego, symbolicznie zwrócony w kierunku granicy na Nysie Łużyckiej.
Czy wiesz, że w południowej części Zgorzelca znajduje się most kolejowy przypominający rzymski akwedukt? Został zbudowany z granitowych głazów, ma 475,5 m długości i 35 m wysokości. Wzniesiony został w latach 1844-1847 pod kierunkiem Gustawa Kiesslera. To jeden z czterech najdłuższych mostów kamiennych w Polsce i najdłuższy most kamienny w Niemczech. Jego większa część znajduje się po stronie niemieckiej.
Czy wiesz, że wybudowany w 1822 r. przez kołodzieja Waltera Stephana w Wigancicach Żytawskich, dom o konstrukcji przysłupowej został belka po belce przeniesiony do Zgorzelca, gdzie zyskał zupełnie nowe życie? Ciekawostką jest fakt, że byli mieszkańcy Wigańcic Żytawskich co roku spotykają się, by wspominać stare dzieje i swoją dawną miejscowość. Nawet wybierają honorowego sołtysa wsi! Każdego roku w końcówce maja organizowane jest wydarzenie, mające na celu przybliżyć piękno architektury regionalnej domów przysłupowych. Jest to wspaniała okazja, aby zajrzeć do wyjątkowych budynków w Górnych Łużycach, skarbu niespotykanego nigdzie indziej w Europie. Na niemiecko-czesko-polskim pograniczu zachowało się 19 tys. domów łużyckich.
Czy wiesz, że w pobliżu boisk sportowych przy Miejskim Domu Kultury w Zgorzelcu stoi ponad 300-letni zegar słoneczny? Zegar datowany jest na rok 1715 i pochodzi z nieistniejącego domu przy ul. Lubańskiej 4. Inicjały G.L. oznaczają prawdopodobnie Georga Lochmanna, właściciela wspomnianej posesji, który w roku 1739 przeniósł zegar z innej, nieznanej lokalizacji. Budynek, na którym umieszczony był zegar został rozebrany w połowie lat 90., a sam zegar przeleżał w magazynie Muzeum Łużyckiego do roku 2015. Zegar mierzy czas słoneczny, jakim posługiwano się do XIX wieku. Współcześnie używa się czasu strefowego, który w okresie zimowym odpowiada czasowi słonecznemu południka 15°, który przebiega przez Zgorzelec. Takie położenie miasta daje łatwość używania tego 300-letniego zegara zgodnie z czasem zimowym. W okresie letnim wystarczy do jego wskazania dodawać 1 godzinę. Ponadto w różnych porach roku zegar może spóźniać się lub śpieszyć do około kwadransa, co spowodowane jest subtelnościami ruchu Ziemi wokół Słońca po elipsie.
Czy wiesz, że instalacja przy skrzyżowaniu ulic Warszawskiej, Bohaterów Getta, Okrzei, Daszyńskiego i Staszica (rondo im. Jakuba Böhme) to „Oko wieczności”? Nazywane też kulą bądź sferą filozoficzną, nawiązuje do graficznego wyobrażenia koncepcji zgorzeleckiego mistyka Jakuba Böhme na temat istoty świata, który składa się z wielu sił, powiązań i pozornych przeciwności. Umiejscowione centralnie serce symbolizuje życie i bożą miłość.
Czy wiesz, że Zgorzelec ma swoją puszczę? Powierzchnię około 140 km2 zajmuje Puszcza Zgorzelecko-Osiecznicka, kompleks lasów na terenie Niziny Śląsko-Łużyckiej ograniczony rzekami Nysą Łużycką na zachodzie i Kwisą na wschodzie. Na terenie tym dominują lasy sosnowe i mieszane z przewagą takich drzew, jak sosny, dęby szypułkowe, brzozy brodawkowate i osiki. Do siedlisk cennych przyrodniczo należą wrzosowiska typu atlantyckiego, torfowiska wysokie i przejściowe oraz lasy bagienne.
Czy wiesz, że Adam Mickiewicz zainteresował się filozofią zgorzeleckiego szewca Jakuba Böhme już we wczesnym tzw. wileńskim okresie swojej twórczości? Jakub Böhme i jego twórczość stały się także powodem, dla którego Zgorzelec znalazł się na trasie niezwykłej podróży znanego polskiego gnostyka, antropozofa i pisarza Jerzego Prokopiuka. „Śladami Graala”, filmowy zapis wędrówki do miejsc-źródeł europejskiej duchowości, autorstwa znakomitego polskiego dokumentalisty – Irka Dobrowolskiego, miał swoją filmową premierę w 2013 roku. Jeden z odcinków powstał właśnie w Zgorzelcu, a jednym z gości, którzy w ostatnich latach odwiedzili Dom Jakuba Böhme – małą kamieniczkę na Przedmieściu Nyskim – był amerykański aktor Nicolas Cage.
Czy wiesz, że mieszkańcy Borów Dolnośląskich (największego kompleksu leśnego w Środkowej Europie, obejmujący także Zgorzelec) wytwarzają swoje specjały na bazie dawnych receptur i lokalnych składników tradycyjnymi metodami? Najbardziej rozpoznawalnym w kraju produktem z Borów Dolnośląskich jest miód wrzosowy, ceniony ze względu na swoją jakość i niepowtarzalne walory smakowe oraz tradycyjne metody produkcji. W roku 2005 został wpisany na prestiżową Listę Produktów Tradycyjnych, a trzy lata później zarejestrowany w Unii Europejskiej jako produkt regionalny o Chronionym Oznaczeniu Geograficznym.
Przeczytaj też: Czy wiesz, że…? 20 ciekawostek o Görlitz
