Coraz więcej dzieci wychowuje się w domach dziecka lub rodzinach zastępczych

Każde dziecko powinno wychowywać się w kochającej rodzinie i mieć odpowiedzialnych rodziców, na których może liczyć w każdej sytuacji. Niestety nie zawsze tak jest, a statystki nie są optymistyczne. Z danych Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Zgorzelcu wynika, że w naszym regionie co roku przybywa najmłodszych mieszkańców, którzy potrzebują opieki zastępczej, bo nie mogą przebywać we własnych domach. W 2017 r. w różnego rodzaju domach dziecka umieszczono 43 dzieci z powiatu zgorzeleckiego, w 2018 r. - 64. Obecnie w tego typu placówkach, często oddalonych o kilkadziesiąt kilometrów od rodzinnego domu, przebywa 127 pociech. Koszt utrzymania dziecka w placówce poza naszym powiatem jest zróżnicowany i wynika z zarządzenia starosty danego powiatu. Koszty te wahają się między 2,6 tys. zł a 6,4 tys. zł. Najczęstszym powodem umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych są uzależnienia rodziców biologicznych. Głównie od środków psychoaktywnych.

Alternatywą dla domów dziecka są niewątpliwie rodziny zastępcze opiekujące się dziećmi, których rodzice pozbawieni zostali władzy rodzicielskiej bądź też została im ona ograniczona. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu lub na podstawie umowy cywilnoprawnej powierzenia dziecka, zawartej między rodziną zastępczą a dyrektorem PCPR. Jednakże pomimo wielu kampanii na rzecz rodzicielstwa zastępczego nie ma wystarczającej liczby rodzin, które przyjęłyby do siebie dziecko niezależnie od jego statusu prawnego.

Obecnie na terenie powiatu zgorzeleckiego funkcjonuje 151 rodzin zastępczych, w których wychowuje się 208 dzieci. W 2017 r. do rodzin zastępczych trafiło 73 dzieci, w 2018 r. – 83, a do 24 stycznia 2019 r. już 10! To pokazuje jak bardzo potrzeba ludzi, którzy chcieliby zostać rodziną zastępczą. W 2018 r. na terenie powiatu zgorzeleckiego powstało 38 nowych rodzin zastępczych. PCPR cały czas prowadzi rekrutację i szuka chętnych kandydatów.

Formami rodzinnej pieczy zastępczej są rodziny spokrewnione, niezawodowe, zawodowe i rodzinne domy dziecka. Art. 41 i 42 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 ze zm.) wskazuje, że pełnienie funkcji rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka może być powierzone zarówno małżonkom jak i osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają następujące warunki:

• dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej;
• mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
• korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
• nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczeni we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona;
• wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu;
• są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dziećmi, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarskim oraz opinią o predyspozycjach i motywacjach do pełnienia funkcji rodziny zastępczej;
• mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania;

Powyższe wymogi muszą spełniać zarówno kandydaci spokrewnieni jak i niespokrewnieni. Ponadto kandydaci na rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka i rodzinę niezawodową nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo. Powinni posiadać świadectwo ukończenia szkolenia dla kandydatów na opiekunów zastępczych oraz zaświadczenie kwalifikacyjne.

Organizator rodzinnej pieczy zastępczej przygotowuje rodziny na przyjęcie dziecka do pieczy zastępczej. Opiekunowie zastępczy są objęci wparciem koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Otrzymują z PCPR wsparcie finansowe na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie. Ponadto mają możliwość korzystać z bezpłatnej pomocy prawnej, psychologicznej i terapeutycznej oraz uczestniczyć w spotkaniach grupy wsparcia.

Rodziny zastępcze zawodowe i prowadzący rodzinny dom dziecka otrzymują wynagrodzenie za swoją pracę, na podstawie umowy zawartej ze starostą. Jeżeli umowę zawierają małżonkowie to wynagrodzenie pobiera osoba wskazana w umowie.

Rodziny zastępcze dzielimy na:

• Rodziny zastępcze spokrewnione- tworzą je małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka;
• Rodziny zastępcze niezawodowe- tworzą je małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
• Rodziny zastępcze zawodowe- tworzą je małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka; osobie tworzącej tę formę rodziny przysługuje wynagrodzenie na podstawie umowy ze starostą.

Te ostatnie dzielimy na:

• Wielodzietne to takie, w których umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. W razie konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa określona powyżej liczba dzieci może się zwiększyć.
• Specjalistyczne w których umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami lub problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji. W tym samym czasie w takiej rodzinie może przebywać nie więcej niż troje dzieci.
• charakterze pogotowia rodzinnego w takiej rodzinie umieszcza się nie więcej niż troje dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka. Nie dłużej niż na 12 miesięcy, w szczególnie uzasadnionych przypadkach ten pobyt może być przedłużony o kolejne 3 miesiące. jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące. Rodzina ta nie może odmówić przyjęcia dziecka w wieku do 10 lat, jeżeli zostało doprowadzone przez policję. W takiej sytuacji dziecko przebywa w tej rodzinie do czasu wydania orzeczenia przez sąd opiekuńczy.

Dzieci mogą być objęte pieczą zastępczą do 18. roku życia (w niektórych przypadkach do 25. urodzin). Gdy przebywają w rodzinach zastępczych lub rodzinnych domach dziecka mają mieć zapewnioną pełną opiekę i wychowanie. Trafiają tam na tak długo, aż jest możliwy powrót do rodziny biologicznej. Czyli do czasu pokonania trudności, które doprowadziły do tej sytuacji. Jednak, jeśli oddala się to w czasie, to po 18 miesiącach od umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, odpowiednie służby kierują wniosek do sądu rodzinnego, aby wyjaśnić jego sytuację prawną m.in. poprzez umieszczenie w rodzinie przysposabiającej lub długoterminowej rodzinie zastępczej.